Türkiye’de spor hukuku, özellikle futbol alanında geniş uygulama alanına sahiptir. Bu bağlamda Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) bünyesinde faaliyet gösteren Uyuşmazlık Çözüm Kurulu (UÇK), görevlerinden birisi ise futbol sektörü içindeki hukuki ihtilafların çözümünde önemli rol oynamaktadır.
UÇK, 2007 yılında kurulmuş olup, genellikle profesyonel futbolcu sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıkları incelemekte ve karara bağlamaktadır. UÇK’nın hukuki çerçevesi, TFF’nin kuruluş kanunu ve statüsünde belirtilen bağımsız ve tarafsız bir yapı üzerine kuruludur. UÇK’nın Tarafları, sporun dinamik yapısı gereği geniş bir yelpazeye yayılır. UÇK’nın çözüm sunduğu başlıca taraflar: Kulüpler, futbolcular, teknik adamlar ve futbol menajerleridir.
UÇK’nın niteliğini genel hatlarla dört ana başlık üzerinden tanımlayabiliriz;
1-Bağımsızlık, tarafsız bir yapı üzerine kurulmuş olup, kararlarını adil ve nesnel bir şekilde verme yetkisine sahip olması ve bu bağımsızlık, spor camiasında güvenin tesis edilmesi açısından büyük önem taşımıştır.
2-Hızlı çözüm, spor camiasındaki uyuşmazlıkların hızlı ve etkili bir şekilde çözülmesini hedeflemiştir. Bu, spor kulüplerinin faaliyetlerinin kesintisiz bir şekilde sürmesi açısından büyük bir öneme sahiptir.
3- Uzmanlık, spor hukuku alanında uzmanlaşmış kişilerden oluşur ve bu sayede hukuki sorunlara derinlemesine bilgi ve deneyimle çözüm sunar.
4-Kararların bağlayıcılığı, UÇK’nın aldığı kararların, taraflar için bağlayıcı olduğu ve tarafların bu kararlara uymaları beklenir. Bu bağlayıcılık, hukukun üstünlüğünü sağlamak açısından önemli bir rol oynamaktadır. Uyuşmazlık Çözüm Kurulu tarafından verilen kararlar, Tahkim Kurulu’na itiraz edilmemesi ya da itiraz üzerine verilen Tahkim Kurulu kararı ile kesinleşmektedir.
UÇK’nın genel yetkileri ve son dönemde yapılan değişiklikler şu şekildedir,
UÇK’nın yetki alanı, kurulduğu günden bu yana çeşitli düzenlemelerle değişime uğramıştır. İlk kurulduğu dönemde UÇK, profesyonel futbolcu sözleşmelerinden kaynaklanan ihtilafları çözme yetkisine sahip bir yapıda iken 2011 yılında yapılan değişiklikle, çıkan uyuşmazlıkta UÇK’ya zorunlu başvuru mercii olma yetkisi verilmiştir. Bu düzenleme, profesyonel futbolcu sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıkların yalnızca UÇK tarafından çözümlenmesini zorunlu hale getirmiştir.18 Ocak 2018 tarihinde, Türkiye Anayasa Mahkemesi, UÇK’nın profesyonel futbolcu sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar üzerindeki münhasır yetkisini iptal etmiştir.
Anayasa Mahkemesi’nin kararı sonrasında, TFF Genel Kurulu 2019 yılında bazı önemli değişiklikler yapmıştır. Bu değişiklikler doğrultusunda, kulüpler, futbolcular, teknik adamlar ve menajerler, aralarındaki uyuşmazlıklar hakkında UÇK’ya başvurup başvurmama konusunda serbest bırakılmıştır. Ancak, bununla birlikte, UÇK Talimatı’nın 02.03.2019 tarihi ile yürürlüğe girmiş olan değişik 2. madde hükmünün 2. fıkrasında sportif cezalar ve yetiştirme tazminatı gibi bazı konularda UÇK’nın münhasır yetkisi korunmuştur. Bu değişiklik, futbol camiasında tarafların kendi ilişkilerinde daha fazla kontrol sahibi olmalarını sağlamış ve UÇK’nın yetki alanını yeniden belirlemiştir. 2019 yılında yapılan düzenlemelerle birlikte, tarafların bazı ihtilafları alternatif çözüm yollarına taşıyabilmesi de mümkün hale gelmiştir.
Futbolcu ile kulübü arasındaki sözleşmelerde uyuşmazlıkların olması halinde çözüme bağlama yetkisinin kime ait olacağını seçebilmeleri ve yargı mercilerini ihtilafı çözmede yetkili kılabilecekleri mümkün hale gelmiştir. Bu kapsamda, taraflar arasında ileride olası çıkacak uyuşmazlık kapsamında UÇK’nın veya genel mahkemelerin görevli olduğuna karar verebilmektedir.
TFF ve UÇK, Türkiye’de futbolun hukuki altyapısını oluşturan ve uyuşmazlıkların çözümünde etkin rol oynayan önemli kurumlar haline gelmiş ve özellikle UÇK, bağımsız ve uzman bir yapıya sahip olmasıyla futbol sektöründeki hukuki sorunların çözümünde önemli bir fonksiyon üstlenmiştir. Ancak, Anayasa Mahkemesi’nin kararı ve sonrasındaki düzenlemelerle birlikte, UÇK’nın yetki alanında bazı esneklikler sağlanmıştır. Bu değişiklikler, tarafların kendi aralarındaki ilişkilerde daha fazla serbestliğe sahip olmasına imkan sağlamıştır.
UÇK’nın varlığı, Türkiye’de spor hukuku uygulamalarının hızlı ve etkin şekilde yürütülmesini sağlayarak, futbolun profesyonel bir çerçevede gelişmesine destek olmaktadır. Bu yapı, futbol sektörü içindeki tüm tarafların hak ve yükümlülüklerini koruma amacını taşıyan bir işleyişe sahip olmuş ve spor hukuku alanında oldukça önemli bir yer edinmiştir. Türkiye’de futbol dışındaki branşlarda da benzer hukuki düzenlemelerin yapılması, spor camiasının genelinde hukuki güvenin ve adaletin daha hızlı sağlanması açısından önemli bir adım olacağı kanaatindeyiz.
Av. Şefik Ziroğlu & Stj. Av. Fayat Bay
